"13 powodów" Jay Asher

Autor: Jay Asher

Tytuł: 13 powodów

Tytuł oryginalny: 13 Reasons Why

Wydawnictwo: Rebis

Czas trwania: 7 godz. 43 min

Clay znajduje na progu swojego domu paczkę. W środku są kasety magnetofonowe. Po ich odtworzeniu słychać dziewczęcy głos – to Hannah Baker. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że Hannah popełniła samobójstwo, a teraz wraca zza grobu, by przekazać swoim znajomym wiadomość. Chce im powiedzieć, dlaczego postanowiła zrobić ten krok. I każdy, o kim wspomni w tych nagraniach, ma w jej samobójstwie pewien udział...

13 powodów Jaya Ashera to powieść młodzieżowa, w której mamy dwie narracje, obie pierwszoosobowe. Jedna należy do Claya, który otrzymuje taśmy i opowiada o tym, jak ich słucha. Opisuje nie tylko to, co w tej chwili robi, lecz także wspomina rzeczy związane z tym, co nagrała Hannah. Dopowiada też do jej słów swoje teksty. Druga narracja należy do zmarłej dziewczyny. Hannah mówi o tym, co zdarzyło się wcześniej, a co miało wpływ na jej decyzję.

Niektóre z wydarzeń mogą wydawać się błahe. Koniec przyjaźni, plotki, brak pomocy ze strony znajomych czy złośliwości ze strony kolegów i koleżanek. Inne są o wiele poważniejsze. Gdy jednak wysłuchamy Hanny do końca, zrozumiemy, że pozornie drobne rzeczy miały wpływ na jej decyzję. Składało się na nią wiele wydarzeń i sytuacji, które spowodowały, że nastolatka miała poczucie, że traci grunt pod nogami i nie może poradzić sobie z własnym życiem.

Clay wydaje się zwyczajnym chłopakiem. Jest sympatyczny i naprawdę przejmuje się tym, co zrobiła Hannah. Nie wie, dlaczego trafił na taśmy, ale pewnie i wielu przed nim, a także ci po nim myślą podobnie. Hannah sprytnie zagrała i przemyślała to, co zamierzała zarobić. Zabezpieczyła się na wypadek przerwania łańcuszka słuchania kaset i zadbała o to, by dawkować słuchaczom emocje.

Pomysł na takie przedstawienie fabuły jest naprawdę dobry. Z jednej strony zaskakują nas kolejne fakty, z drugiej wszystko jest dawkowane. Całość uzupełniają myśli Claya, który porównuje to, jak zachowywała się Hannah i inni i jak ona to przedstawia. Poza tym sam fakt przekazywania kaset i pokazywania, jak dziewczyna w pewien sposób „mści się” po śmierci na swoich znajomych, jest dość spektakularny. 

Temat, który poruszono w tej pozycji, jest uniwersalny i ponadczasowy. Samobójstwa, nieradzenie sobie ze swoim życiem, szykany, nękanie i plotki to często chleb powszedni młodzieży. W czasach, gdy wszystko wręcz ocieka seksem i brutalnością, trudno zachować pewne granice. To też problem – czy dotyk może spowodować, że ktoś poczuje się odarty z godności, straci poczucie bezpieczeństwa? Dla jednych będzie on krzywdzący, dla innych – wręcz przeciwnie. I między innymi to pokazuje ta książka – że w dzisiejszym świecie trudno zdecydować, co jest dobre, a co złe, a młodzież, która dopiero zaczyna poruszać się w niektórych sferach, cały czas są one dla nich nowe, nie potrafi poradzić sobie z tym natłokiem nowości.

I choć spodziewałam się czegoś innego – może bardziej brutalnego, poruszającego, spektakularnego – nie mogę powiedzieć, że to była zła historia. Była po prostu... zaskakująca w swojej realizacji. Trudno to opisać. Po prostu nie spodziewałam się aż takiego... spokoju bijącego z Hannah. Momentami aż pragnęłam, by zaczęła krzyczeć, przeklinać, ale to Clay znacznie bardziej przeżywał to, czego słuchał niż ona to, co mówiła. Chyba liczyłam na to, że będę bardziej poruszona tą pozycją, a nie jestem.

13 powodów to książka, która doczekała się audiobooka. Świetnym posunięciem wydawnictwa było zatrudnienie dwóch lektorów. Marcin Hycnar mówi kwestie Claya i innych bohaterów, którzy pojawiają się podczas części, którą prowadzi chłopak. Anna Próchniak natomiast odczytuje kwestie Hannah. Oboje są doskonali w swoich interpretacjach, bardzo prawdziwi i przy tym świetnie wpasowują się w głosy nastolatków. 

13 powodów to książka, która może dać do myślenia. Na pewno porusza temat, który wart jest uwagi i zasługuje na mówienie o nim głośno. Myślę, że to pozycja, która trafi nie tylko do młodzieży, lecz także do starszych czytelników. Warto przeczytać – a jeszcze lepiej posłuchać – nim sięgniecie po serial, który niedawno wyprodukował Netflix. 

Audiobooka wysłuchałam dzięki uprzejmości Audioteka.pl: