"Cham" Eliza Orzeszkowa

Autor: Eliza Orzeszkowa

Tytuł: Cham

Wydawnictwo: Czytelnik

Liczba stron: 225

Eliza Orzeszkowa to polska pisarka znana głównie z powieści Nad Niemnem. Ma na swoim koncie wiele ciekawych książek i noweli. Jedną z pozycji, której jest autorką, jest Cham wydany w 1888 roku

.

Rybak Paweł widzi na brzegu piękną kobietę, która prosi go o pomoc. Gdy do niej podpływa okazuje się, że dama wcale nie jest już młoda. Z rozmowy z nią dowiaduje się, że jest służącą. Umawiają się na kolejne spotkanie, podczas którego Paweł poznaje kobietę dokładniej. Franka opowiada mu o swoim życiu, o tym, ze w dzieciństwie matka miała liczne romanse, a ojciec pił. Gdy podrosła została służącą, chociaż jak sama mówiła miała wyższe urodzenie. Przyjaźń poczciwego Pawła i porywczej Franki rozwija się. Gdy kobieta donosi mu, że państwo, z którymi przyjechała, muszą opuścić dwór i wrócić do miasta, oboje są załamani. Paweł postanawia się z nią ożenić, a Franka jest szczęśliwa. Oboje nie są już młodzi, ale lubią się i dobrze im ze sobą. Paweł ma jeszcze jeden cel w tym małżeństwie – chce naprowadzić Frankę na dobrą drogę. Do tej pory kobieta była zbyt porywcza, zdarzało jej się romansować z pracodawcami, miała licznych kochanków, szybko zmieniała obiekty westchnień, nie widziała nic złego w pyskowaniu i „pożyczaniu” cudzych rzeczy. Trwoniła pieniądze na głupstwa i nie szanowała swojej pracy. Paweł chciał z niej zrobić dobrą kobietę, która pracą wyzbyłaby się swojej próżności.

Powieść opowiada o losach dwójki głównych bohaterów – Pawła i Franki. To jednak jego znamy lepiej, bo za nim podąża narrator. O France dowiadujemy się wszystkiego niemal z rozmów innych ludzi i jej opowieści. Czasem zdarzy się scena, w której to Franka gra główną rolę, pokazując swoją prawdziwą twarz. 

Franka to próżna i krnąbrna kobieta. Jest porywcza, spontaniczna i kłótliwa, nie myśli o przyszłości. Uważa się za piękną osobę, która nie zasłużyła na życie wśród chłopów. Ma się za lepszą, dlatego nazywa ich chamami. Z nowego życia podobają jej się nieliczne rzeczy, nie docenia pracy, ludzi i ciągle narzeka.

Paweł jest poczciwym mężczyzną w średnim wieku, który obrał sobie misję wyprowadzenia Franki na ludzi. Jego dobre serce widać niemal na każdej stronie książki. Dopiero pod koniec tomu okazuje się, że nie zawsze jest dobry i sprawiedliwy.

Książka jest dość smutna. Opowieść Franki o jej życiu pokazuje, że kobieta nie miała łatwo, a wzorce z życia matki przenosi na własny los. Także jej zachowanie wobec męża jest przykre. Jednak warto zwrócić uwagę na tło książki – dobry opis społeczeństwa pozwala na zorientowanie się w sytuacji XIX wieku. Autorka postarała się, by codzienność była oddana bardzo wiernie. Książka podobno oparta jest na prawdziwej historii.

To niezła książka, którą czyta się bardzo szybko. Historia jest ciekawa, choć brak w niej szczęśliwego zakończenia. To obyczajowa powieść o życiu, moralności, codzienności i niedopasowaniu. Trudna, ale ciekawa.

Polecam tym, którzy chcą zapoznać się z dobrze napisaną powieścią psychologiczną. Warto zobaczyć, jakim stylem posługiwała się Eliza Orzeszkowa. Często mówi się, że jej twórczość to jedynie opisy przyrody. Tu mamy opisy uczuć i stanów wewnętrznych, analizę zachowań i dobrze oddaną atmosferę rybackiej wioski. Zdecydowanie polecam.